«Հայաստանը գեղեցիկ երկիր է, պարզապես այն պետք է հետաքրքիր դարձնել օտարների համար»

Զրուցակիցս է Հայաստանի նկարիչների միության նախագահ, ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ ԿԱՐԵՆ ԱՂԱՄՅԱՆԸ: Նրա հետ քննարկեցինք վերջին օրերին հանրային հնչողություն վայելող «Նոյյան տապան» նախագծի հարցը:

-Պարոն Աղամյան, ե՞րբ և ի՞նչ հանգամանքների բերմամբ ի հայտ եկավ «Նոյյան տապանը» կառուցելու գաղափարը:
-Գաղափարը ծնվեց դեռ 1998-ին, երբ Հայաստանի Հանրապետությունը պատրաստվում էր առաջին անգամ մասնակցելու համաշխարհային էքսպոյին, որը 2000-ին կայացավ Գերմանիայի Հանովեր քաղաքում: Ցուցահանդեսը համաշխարհային նշանակություն ունի, կայանում է 5 տարին մեկ անգամ և 5 ամիս է ընթանում: Հանովերի էքսպո-ցուցահանդես այցելեց մոտ 50 մլն մարդ: Հայաստանի տաղավար այցելեց մոտ 20 մլն մարդ, այսինքն, այս հսկա բազմությունը ճանաչեց Հայաստանը նրա պատմությամբ, մշակույթով, գիտությամբ և մյուս բոլոր ձեռքբերումներով: Մեր տաղավարը «Նոյյան տապանի» տեսքով էր ստեղծված, այն շատ գրավիչ էր և համարվեց էքսպոյի լավագույններից մեկը: Իմ նախագծով «Նոյյան տապանը» կառուցեցին գերմանական ընկերությունները՝ գերմանական կառավարության գումարներով:
Ի դեպ, նմանատիպ էքսպոների շարքն աշխարհում սկսվեց դեռ 1851 թվականին՝ Լոնդոնում: Երևի շատերին անծանոթ է, որ աշխարհահռչակ Էյֆելյան աշտարակը 1889-ին կառուցվել է որպես Ֆրանսիայում կայացած հերթական էքսպոյի Ֆրանսիայի տաղավար: 2015-ին համաշխարհային էքսպոն կայացավ Միլանում, սակայն Հայաստանն այն եզակի երկրներից էր, որն առհասարակ չմասնակցեց այդ միջոցառմանը:
-Հանովերի «Էքսպո-2000»-ում, ըստ էության, ներկայացված էր ժամանակակից աշխարհը:
-Դա մի զարմանալի աշխարհ էր, ուր ամենատարբեր երկրներ ներկայացել էին իրենց կերպարն արտացոլող տաղավարներով: Ցուցահանդեսի ծավալների մասին ընդամենը մեկ բան ասեմ՝ ծայրից ծայր այն 7 կմ երկարություն ուներ: Հիշեցնեմ, որ Երևանի Մաշտոցի պողոտայի երկարությունը 4 կմ է:
-Գաղափարը, փաստորեն, աշխատեց լիովին:
-Միանգամայն: Չէ՞ որ մեր տաղավարի գաղափարական կարգախոսը՝ «Նոյյան տապանի» հետքերով նորովի ճանաչել Հայաստանը», բխում էր հայ ազգի քաղաքակրթական ներդրման նշանակությունից: Նոյը Արարատից իջավ Արարատյան դաշտավայր, խաղող տնկեց, գինի խմեց և մարդկության նոր ծնունդն սկզբնավորեց: Եվ սա ընկալվեց:
-Հետաքրքիր էր Ֆիլիպ Կոտլերի անդրադարձը «Նոյյան տապանին»:
-Այո, 2011-ին համաշխարհային մարքեթինգի դասական Ֆիլիպ Կոտլերը Հայաստանի իշխանությունների հրավերով ժամանեց Հայաստան, ծանոթացավ մեր երկրին և անդրադարձավ նրա զբոսաշրջային հնարավորություններին այսպիսի մի մտքով. «Հայաստանը գեղեցիկ երկիր է, պարզապես այն պետք է հետաքրքիր դարձնել օտարների համար Արարատ լեռով, որի վրա Նոյյան տապանն է»:
-Պարոն Աղամյան, աշխարհում կառուցում են «Նոյյան տապաններ»՝ ամենատարբեր նշանակությամբ և ձևաչափերով: Ի՞նչ կասեք այս մասին:
-Հոլանդիայում իրական չափերով՝ 195 մ երկարությամբ «Նոյյան տապան» զբոսաշրջային կենտրոն է կառուցվել և մեծ հաջողությամբ է գործում: Մեկ այլ «Նոյյան տապան» է գործում ԱՄՆ-ի Կենտուկի նահանգում, մյուսը՝ Հոնկոնգում, «Նոյյան տապան», ասում են, կա նաև Թուրքիայում: Կենտուկիի տապանը նույնպես բնական չափերով է պատրաստված, իսկ Հոնկոնգինը՝ հայտնի չափերի կես մասով:

«ՏԵՍԱՆԵԼԻ ԱՊԱԳԱՅՈՒՄ, ՀՈՒՍՈՎ ԵՄ, ԿՍԿՍԵՆՔ ՇԻՆԱՐԱՐԱԿԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐԸ»

-Բնականաբար, նման աշխարհաստեղծ երևույթը և համամարդկային նախահայր Նոյը չէին կարող անմասն մնալ ոչ այնքան քաղաքակիրթ ոտնձգություններից: Այս ու այնտեղ պարբերաբար Նոյի մասունքներն են հայտնաբերում, ինչ խոսք, նաև Նոյյան տապանի մնացորդները:
-2012-ին Ղազախստանում գիտնականները «հայտնաբերել» էին ղազախական «Նոյյան տապանը», Նոյի կմախքը և դիմել էին ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին՝ նշյալ փաստը հաստատելու մտադրությամբ:
-Այս հարցում բավականին նախանձախնդիր է Թուրքիան:
-Ինչպես շատ այլ քաղաքակրթական և մշակութային յուրացումների դեպքում, թուրքերն այստեղ էլ են փորձում իրենցն անել:
-Այժմ անդրադառնանք Հայաստանում կառուցվելիք «Նոյյան տապան» համալիրին:
-Այսպիսով, ինչո՞ւ Հայաստանում չկառուցել «Նոյյան տապան» պատմամշակութային համալիրը՝ որպես մեր երկրի աննախադեպ քաղաքակրթական այցեքարտ և զբոսաշրջային աննախադեպ գրավչություն ունեցող հանգրվան: Այս նպատակով ստեղծվել է հիմնադրամ, որի հոգաբարձուների խորհրդի նախագահ լինելու պատիվն ունեմ: Այն տեղադրվելու է Արարատի հայացքի ներքո և կառուցվելու է մեկ լումա անգամ չծախսելով պետական բյուջեից: Ողջ ծախսը կատարվելու է շահագրգիռ մարդկանց ներդրումների հաշվին: Արդեն կան հետաքրքրվողներ:
-Վայրը որոշվա՞ծ է:
-Առայժմ քննարկվում են մի քանի տարբերակներ: Այսօր մեր ձեռքի տակ է Բյուրական համայնքի գրավոր առաջարկը, որով տեղ է հատկացվել Արագածի լանջերին, մի վայր, որտեղից հրաշալի տեսարան է բացվում դեպի Արարատ լեռը: Այլ առաջարկներ ևս կան, որոնք ժամանակի ընթացքում հանգամանալից կքննարկվեն, և մենք վերջնական ընտրություն կկատարենք:
-Պարոն Աղամյան, ոչ տեղին խոսակցություններ են տարածվում, ըստ որոնց, այն դառնալու է հերթական մի խնջույքավայր: Ըստ իս, դա գլխավորապես անտեղյակության հետևանք է:
-Գուցե: Առիթն օգտագործելով՝ ամփոփ ներկայացնեմ նախագիծը: Առաջին հարկում «կբնակվեն» Նոյը, նրա ընտանիքը և նրանց հետ տապանում հանգրվանած կենդանիների զույգերը: Ամեն բան՝ ըստ Աստվածաշնչի տեղեկությունների: Երկրորդ հարկում նախատեսվում են պատկերասրահ և թանգարան, որտեղ կներկայացվեն համաշխարհային տարբեր կրոնների մշակութային նմուշները՝ իրենց ողջ բազմազանությամբ: Երրորդ հարկում հյուրատունն է և դահլիճներն են՝ նախատեսված տարբեր միջոցառումների համար: Չորրորդում կոնֆերենս-դահլիճն է` նախատեսված կառավարական նշանակալից հանդիպումների և համաժողովների համար, և տախտակամածը, որտեղից հրաշալի տեսարան կբացվի դեպի Արարատ:
«Նոյյան տապանը» կառուցվելու է իրական չափերին համապատասխան, աշխատանքներն իրականացնելու է «Գեղարվեստի» կոմբինատը՝ տնօրեն Մարտուն Հարությունյանի ղեկավարությամբ:

Հարցազրույցը՝
Վրեժ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Էլֆրիդա Մելիքյանի Էրգիրն ու Երկիրը
• Կենաց ծառի այգեպանը
• Ողբերգազավեշտ
• Ազգային կապիտալը պետականության անկյունաքար
• Հովվերգական դավադրություն (բացահայտված է ՔՊ-ի հինգերորդ շարասյունը)
• Ֆուտուրիզմից ռեալիզմ («պետականամետ» քրոնիկոն)
• Ողբերգազավեշտ՝ պետականակերտման նվագակցությամբ
• Մշակութային ճակատը երկրի փրկօղակ
• Ռազմաքաղաքական ուխտագնացություն դեպի Վաղարշապատ
• Եվ կրկին կիսալուսին յաթաղանն արյուն է վիթում
• Երկրի կանաչ դեսպանը
• Որդան կարմիր երկիրի երկունքը․ դար XX (էսսե)
• Կերպարվեստի Արարատ երկրում
• Կերպարվեստի Արարատ երկրում
• «Կերպարվեստի Արարատ երկրում»
• Հայաստանը` Կերպարվեստի Արարատ երկիր (հռչակագիր)
• Անատոլի Ավետյանի Վանաձորը, երկիրն ու աշխարհը
• Ակսել Բակունցի հանճարն ուղենիշ է ինձ համար. Արամ Մաշուրյան
• «Սորոսի արտաքսումը»
• «Մի թողեք ճայերը ծիծաղեն» կամ՝ Մուշեղիչին վայել տոն

Մեկնաբանություններ